Πολύ πριν κατασκευαστεί ο Κρατικός Αερολιμένας Αθηνών (Διεθνές Αεροδρόμιο Ελληνικού που άρχισε να κατασκευάζεται το 1938 και λειτούργησε μετά τον Β παγκόσμιο πόλεμο έως το 2001 που έκλεισε και τη σκυτάλη πήρε ο νέος Διεθνής Αερολιμένας «Ελευθέριος Βενιζέλος») το αεροδρόμιο του Τατοΐου εξυπηρετούσε τις στρατιωτικές αλλά και τις πτήσεις των πρώτων επιβατικών σκαφών που θεωρούνταν μία μεγάλη επανάσταση για την παγκόσμια αεροπλοΐα.
Το πρώτο αεροδρόμιο με… τρένο
Το αεροδρόμιο του Τατοΐου ξεκίνησε να λειτουργεί τον Απρίλιο του 1918. Σήμερα παρότι παροπλισμένο ως ένα βοηθητικό αεροδρόμιο έχει συμπληρώσει 107 χρόνια ζωής. Πριν από το 1918 το Τατόι ήταν αεροδρόμιο επιδείξεων για το κοινό το οποίο μάλιστα είχε τη δυνατότητα να κάνει μία ημερήσια εκδρομή μέσω του τρένου. Είχε κατασκευαστεί ο σιδηροδρομικός σταθμός πλησίον του αεροδρομίου η έκταση του οποίου ανήκε στη βασιλική οικογένεια. Το 1872 ο Γεώργιος Α΄ είχε αποκτήσει όλη την περιοχή και είχε δημιουργήσει το βασιλικό κτήμα.
Τα τρία τσιφλίκια
Η έκταση ανήκε σε τρία οθωμανικά τσιφλίκια (Τατόι, Μαχούνια, Λιόπεσι), που συνενώθηκαν το 1835 στα χέρια του T. Σκαρλάτου Σούτζου και για δεκαετίες υπήρξαν κρησφύγετα ληστών. Το τοπωνύμιο Τατόι προέρχεται από παραφθορά του ονόματος Τατόης που ήταν το όνομα Άλβανοβλάχου γαιοκτήμονα της περιοχής. Το 1931 άρχισαν να λειτουργούν στο Τατόι οι σχολές αεροπορίας που ήταν πρόδρομος της πρώτης Σχολής Αεροπορίας που λειτούργησε τον Δεκέμβριο εκείνης της χρονιάς και μάλιστα εκπαίδευε πιλότους και από τον στρατό ξηράς και από το ναυτικό.
Ο Χατζηνικολής και ο ναύτης
Το πρωί της Παρασκευής 27 Φεβρουαρίου 1931 ένα από τα εκπαιδευτικά αεροπλάνα τύπου Morris ξεκίνησε από το Τατόι για προγραμματισμένη δοκιμαστική πτήση. Σύμφωνα με το σχέδιο θα έκανε τον γύρο της Αττικής. Θα γύριζε πάνω από τον Φαληρικό όρμο και θα επέστρεφε στη βάση του. Στο χειριστήριο βρίσκονταν ο έμπειρος πιλότος Χατζηνικολής και συνοδός ένας ναύτης ως παρατηρητής. Παρότι τις προηγούμενες ημέρες σε όλη τη χώρα είχαν πέσει ισχυρές βροχές η ορατότητα πάνω από την Αττική ήταν σχετικά καλή. Σύμφωνα με το πλάνο το μονοκινητήριο Morris θα έκανε μία μεγάλη στροφή πάνω από το Σαρωνικό για να πάρει πορεία επιστροφής για το Τατόι.
Κατά τη διάρκεια των χειρισμών πάνω από τον φαληρικό όρμο ο Χατζηνικολής με την εμπειρία του αντιλήφθηκε πως ο κινητήρας του Morris δεν λειτουργούσε σωστά. Χωρίς χρονοτριβή έπρεπε να πάρει αποφάσεις και παράλληλα προσεύχονταν να καταφέρει να γυρίσει το αεροπλάνο σε ευθεία πορεία μακριά από τη θάλασσα πριν ο κινητήρας ξεψυχήσει.
Έχανε ύψος και έψαχνε δρόμο
Τα 3-4 λεπτά της ώρας που είχε στη διάθεση του ήταν τα πιο κρίσιμα. Το αεροπλάνο έχανε ύψος. Σημειωτέων πως τότε δεν υπήρχαν οι μεγάλοι λεωφόροι και οι περιοχές των νοτίων προαστίων ήταν περιβόλια με ανάγλυφο απαγορευτικό για προσγείωση αεροπλάνου.
Αεροδιαδρομοι στη Νέα Σμύρνη
Από το 1930 είχε αρχίσει να κατασκευάζεται ο προσφυγικός καταυλισμός της Νέας Σμύρνης. Πολύ πριν κατασκευαστούν οι πρώτες πέτρινες προσφυγικές κατοικίες είχαν χαραχτεί οι δρόμοι και η πλατεία της Νέας Σμύρνης και ο Χατζηνικολής μη έχοντας άλλη λύση ευθυγράμησε το αεροπλάνο του με «την λεωφόρο πάνω από την πλατεία» (σ.σ. πιθανότατα η σημερινή λεωφόρος Ελευθερίου Βενιζέλου) που ήταν το τέλειο σημείο για να προσγειωθεί. Το εγχείρημα του έκρυβε πολλά ρίσκα καθώς η περιοχή μπορεί να μην ήταν πυκνοκατοικημένη όπως σήμερα, αλλά υπήρχαν ανυποψίαστοι πολίτες και ειδικά παιδιά που συχνά έπαιζαν στην περιοχή πάνω από την σημερινή πλατεία.
Σταμάτησε ο κινητήρας
Το ευτύχημα ήταν πως οι κάτοικοι του προσφυγικού οικισμού αντιλήφθηκαν εγκαίρως πως κάτι δεν πάει καλά με το αεροπλάνο και ο δρόμος που ετοιμάζονταν να προσγειωθεί άδειασε. Στα τελευταία μέτρα πριν την προσγείωση ο κινητήρας του αεροσκάφους σταμάτησε και ο Χατζηνικολής έβαλε όλη του τη μαεστρία για να σώσει τη ζωή του, τη ζωή του ναύτη αλλά και το αεροπλάνο.
Τραυματίστηκε αλλά το σταμάτησε
Μετά από μαεστρικούς χειρισμούς το αερολάνο χτύπησε με δύναμη στο έδαφος, ο Χατζηνικολής τραυματίστηκε στο κεφάλι αλλά δεν έχασε τις αισθήσεις του και τον έλεγχο του αεροσκάφους. Κατάφερε να τροχοπεδήσει σωστά και να προσγειωθεί χωρίς να τραυματιστεί κανείς άλλος, ούτε καν ο ναύτης συνοδός ο οποίος ήταν ο πρώτος που βγήκε από το αεροσκάφος και μαζί με κατοίκους του οικισμού κατάφεραν να βγάλουν σώο και τον πιλότο.
Πανηγύριζε το πλήθος
Όπως αναφέρουν εφημερίδες της εποχής το πλήθος των προσφύγων αλλά και των εργατών που κατασκεύαζαν τις προσφυγικές κατοικίες άρχισε να ζητοκραυγάζει από τον ενθουσιασμό, ενώ ο Χατζηνικολάου στην αναφορά του ευχαρίστησε θερμά τους κατοίκους της Νέας Σμύρνης αλλά και όλο τον οικισμό τον οποίο χαρακτήρισε «ευλογημένο» καθώς βρέθηκε στο δρόμο του την κατάλληλη στιγμή και του έσωσε τη ζωή.
Αυτό τους έσωσε
«Ο Χατζηνικολάου αντελήφθη εγκαίρως την ελλατωματικήν λειτουργία του μοτέρ, άνευ τούτου η συντριβή του αεροπλάνου θα ήτο αναπότρεπτος. Ευτυχώς το μοτέρ δεν σταμάτησε αποτόμως αλλά έκανε αρκετάς στροφάς ώστε να καθίσταται δυνατή η κυβέρνησις του αεροσκάφους», έγραψε η εφημερίδα «Βραδυνή» η οποία μάλιστα επάνέφερε στο προσκήνιο παράπονα των πιλότων για ελλατωματικά εκπαιδευτικά αεροσκάφη που είχαν προκαλέσει πολλά δυστυχήματα.
Ερευνα και συζήτηση για νέο αεροδρόμιο
Το συγκεκριμένο περιστατικό, διάφορα άλλα δυστυχήματα που ακολούθησαν και τα παράπονα των πιλότων ανάγκασαν το Υπουργείο Αεροπορίας να ανοίξει το φάκελο ερευνών. Σταδιακά ξεκίνησε η συζήτηση για τη δημιουργία ενός δεύτερου αεροδρομίου στην Αθήνα και συγκεκριμένα στα νότια προάστια, στον χώρο του Ελληνικού. Και κάπως έτσι το 1938 ξεκίνησε να κατασκευάζεται το νέο αεροδρόμιο στην περιοχή Χασάνι (Ελληνικού) από τον αρχιτέκτονα – πολιτικό μηχανικό Νικόλαο Σαλβαρλή, με διάδρομο προσγειώσεως 1.800 μέτρων μετά από απαλλοτρίωση τμημάτων των τότε κοινοτήτων Κομνηνών και Ελληνικού.
Αρνήθηκε ο Σαλβαρλής συνεργασία με Γερμανούς
Ο Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος όμως δεν επέτρεψε την ολοκλήρωσή του διότι ο αρχιτέκτονας αρνήθηκε να συνεργαστεί με τους κατακτητές Γερμανούς. Κατά την περίοδο της Γερμανο-Ιταλικής κατοχής, οι Γερμανοί επέσπευσαν την επέκτασή του για δικούς τους σκοπούς. Αντίθετα, η συμμαχική αεροπορία επεδίωξε να παρεμποδίσει την ολοκλήρωσή του με συνέπεια σειρά επιδρομών, κυρίως νυκτερινών βομβαρδισμών προς αποφυγή θυμάτων εκ των εργαζομένων εκεί Ελλήνων. Από τους βομβαρδισμούς προκλήθηκαν πολλές ζημιές και στους παρακείμενους οικισμούς. Κατά την αποχώρησή τους όμως οι Γερμανοί κατέστρεψαν τους διαδρόμους του. Από το 1945 έως το 1993, η Ελληνική Κυβέρνηση επέτρεψε στις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής να το χρησιμοποιούν. Γνωστό και ως Αεροδρόμιο Χασάνι από το 1945, χρησιμοποιήθηκε από την Αμερικανική Πολεμική Αεροπορία ως βάση των επιχειρήσεων της Μονάδας Αερομεταφορών μεταξύ Ρώμης και Μέσης Ανατολής.